Blog

Στα έργα δραματουργών που δραστηριοποιούνται παράλληλα στο χώρο του κινηματογράφου και της τηλεόρασης παρατηρείται, πολλές φορές, μια άρνηση ή ακόμα αδυναμία χάραξης ορισμένων διαχωριστικών γραμμών σε σχέση με τη χρήση τεχνικών. Οπωσδήποτε, σε μια εποχή έξαρσης της εικονικής πραγματικότητας και αλληλεπίδρασης των τεχνών ένα δόγμα σαν του Noël Carroll ότι «κάθε καλλιτεχνική φόρμα διαθέτει το δικό της διακριτό μέσο που την καθιστά ξεχωριστή σε σχέση με τις άλλες φόρμες» θα ακουγόταν ανεδαφικό. Άλλωστε, η αλληλεξάρτηση της σκηνής με την 7^η Τέχνη δεν είναι όψιμη, σίγουρα όμως, αφορά πιο δομικές περιοχές. Δημιουργοί όπως ο Αϊζενστάιν, ο Πισκάτορ, ο Μέγιερχολντ, ο Μπρεχτ ή ακόμα και ο Φασμπίντερ απέδειξαν ότι, λίγο-πολύ, αυτό που αποκαλείται «medium-essentialism» παραμένει, πιθανότατα, μια θεωρητική έννοια.

Ενώ στον κινηματογράφο η δράση, οι συγκρούσεις, ακόμα και οι χαρακτήρες μπορούν να διαγραφούν μέσω της εικόνας, στο θέατρο όλα αυτά διακινούνται μέσω του κειμένου. Ωστόσο, σήμερα πολλοί δραματουργοί μιμούνται τους κινηματογραφικούς και τηλεοπτικούς κώδικες (κυρίως την υφολογία του σεναρίων), παραγνωρίζοντας ή αγνοώντας το γεγονός ότι το σενάριο δεν συνιστά πάντοτε δυναμικό εργαλείο, αλλά ενίοτε παραπληρωματικό σε σχέση με την εν γένει λειτουργία της εικόνας.

Η περίπτωση της Jane Anderson, που εκτός από θεατρική συγγραφέας τυγχάνει και σεναριογράφος, εκπλήσσει ευχάριστα. Το δείγμα γραφής της στο έργο «Η αξία της ζωής» (τίτλος πρωτότυπου «The Quality of Life») αποδεικνύει περίτρανα ότι έχει γνώση των κανόνων που διέπουν κάθε τέχνη χωριστά.

Καλογραμμένο και με μια εμβριθή παρατηρητικότητα, αυτό το έργο της ξεχωρίζει για την ισορροπία του ανάμεσα στο περιεχόμενο και τη μορφή. Το θέμα του περιστρέφεται γύρω από τη  συνάντηση δύο ζευγαριών που μόλις έχουν βιώσει στη ζωή τους σημαντικές απώλειες, ενώ επικρέμαται ακόμα μία. Το ένα από αυτά αγωνίζεται να θεραπεύσει τις επιπτώσεις της με το δογματισμό και τη θρησκοληψία, ενώ το άλλο με μια στάση παραίτησης, δηλωτική, εν πολλοίς, χαλαρών πεποιθήσεων. Εντέλει, μέσα από μια διελκυστίνδα διαξιφισμών καταφέρνουν να εντοπίσουν έναν κοινό «τόπο» συνάντησης, αλλά και εδραίωσης γνήσιων αισθημάτων, αλληλεγγύης και σεβασμού προς την αξία της ζωής. 

Χωρίς ίχνος διδακτισμού, ρητορειών και συνθηματολογίας η Anderson πλάθει ένα ζωντανό θεατρικό δημιούργημα με συγκινήσεις, χιούμορ και ανατρεπτικές εντάσεις. Οι διάλογοι ζωηροί και σπινθηροβόλοι, αλλά όχι επιτηδευμένα ρεαλιστικοί, πυροδοτούν τις δραματικές κλιμακώσεις και σκιαγραφούν άριστα τους χαρακτήρες, που μέσα από τη διαφορετικότητά τους συνθέτουν την ιδανική «καύσιμη ύλη» για τις επερχόμενες συγκρούσεις.

Ο Σωτήρης Τσαφούλιας διαχειρίστηκε το έργο έχοντας συνείδηση της καθαρής σκηνικής υφής του. Μετέτρεψε το χώρο δράσης σε μια ιδιότυπη αρένα διαλεκτικής και επανακαθορισμού, ένα είδος εγκιβωτισμένου θεάτρου εν θεάτρω, προσδίδοντας όλες τις διακυμάνσεις των δυναμικών στους ασθμαίνοντες αγώνες λόγου, σμιλεύοντας με λεπτουργικές κινήσεις τους χαρακτήρες σε όλες τις δυνατές αποχρώσεις τους και τονίζοντας το ανάγλυφό τους.

Η Αθηνά Τσιλύρα, στο ρόλο της Τζάνετ, άλλοτε οικεία και συγκινητική, άλλοτε ιδιοσυγκρασιακή και βαθιά συγκινητική δίνει ένα αξιοθαύμαστα συγκροτημένο ερμηνευτικό στίγμα. Στο ίδιο μήκος κύματος, με άλλους όρους, η παρουσία της Πέγκυς Σταθακοπούλου, στο ρόλο της Ντίνας, προδίδει με ενάργεια τη μύχια ευθραυστότητα και τις ρωγμές της ηρωΐδας της, εναρμονισμένη πάντοτε με το σκηνικό μέτρο. Ο Βασίλης Ρίσβας, στο ρόλο του Νιλ, μετατρέπεται σε έναν έξοχο αντικατοπτρισμό μιας θνησιμαίας συνθήκης που σηματοδοτεί τη μετάβαση από μια εξωτερική θεώρηση της ζωής σε μια άλλη, περισσότερο ουσιαστική και ανθρώπινη. O Δημήτρης Μαυρόπουλος, στο ρόλο του Μπιλ, αφήνεται σε μια βραδυφλεγή μεταμορφωτική διαδικασία από την ακαμψία στην αυτοσυνειδησία, μέσα από την οποία, εντέλει, μεταβολίζεται η κεντρική ιδέα του έργου.

Η Ηλένια Δουλαδίρη δημιούργησε εύγλωττα σκηνικά σύμβολα (τα δύο καμμένα δέντρα που ενώνονται με ένα ηλεκτρικό καλώδιο ως προοικονόμηση της ψυχικής ένωσης των προσώπων και το αντίσκηνο ως ένα μυστηριακό άβατο ζύμωσης μιας αποκαλυπτικής αλλαγής), ο Άγις Παναγιώτουαποτύπωσε με ακρίβεια στα κοστούμια την ταυτότητα των ηρώων, ο Θοδωρής Οικονόμου με τις νότες του ανέσκαψε με λυρικό τρόπο κάτω από τις λέξεις του κειμένου, ενώ οι φωτιστικές δημιουργίες του Σωτήρη Τσαφούλια και της Έλενας Πετροπούλου ανέδειξαν σε ατμόσφαιρες τις κρυφές πτυχώσεις της δημιουργίας της Anderson.

«Η αξία της ζωής» της Jane Anderson. Σκηνοθεσία, Σωτήρης Τσαφούλιας.  Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, Πειραιώς 206, τηλ. 210 3418550. www.mcf.gr