Κριτική του Γιώργου Παπαγιαννάκη για την παράσταση θεάτρου σκιών “Φιλοθέη, η αρχοντόπουλα των Αθηνών” από την ομάδα “Οθόνιον”.

      Παρότι η αδιάπτωτη πορεία του θεάτρου σκιών μέσα στο χρόνο, η μεγάλη δημοφιλία του στο κοινό και η ικανότητά του να προσαρμόζεται στις εκάστοτε ιστορικές και κοινωνικές ανακατατάξεις, συνιστούν φαινόμενα που χαρακτηρίζουν την εγχώρια θεατρική ζωή από την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους μέχρι τον περασμένο αιώνα, η ένταξη αυτής της καλλιτεχνικής έκφανσης στο πεδίο της θεατρολογικής έρευνας θα καθυστερήσει σημαντικά.

       Ο Βάλτερ Πούχνερ στην «Ελληνική Θεατρολογία» αναφέρει με εμφατικό τρόπο: «Η απομόνωση του θεάτρου σκιών από την ιστορία του νεοελληνικού θεάτρου είναι μεθοδολογικά αδικαιολόγητη, αλλά και ιστορικά άδικη· είναι από κάθε άποψη ένα από τα σπουδαιότερα κεφάλαια της θεατρικής ιστορίας του τόπου στον 20 ο αιώνα […]» (416). Το θέατρο σκιών στη μακρά διαδρομή του από την εξωτική Ανατολή, την Αίγυπτο και τα ανάκτορα των Σουλτάνων, στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες και, κατόπιν, στις πόλεις και τα χωριά της δυτικής Ελλάδας, χαρακτηρίστηκε από μια εγγενή ελευθερία ελιγμών που το κράτησαν μακριά από κάθε είδους περιορισμούς και διασφάλισαν, εν τέλει, τη βιωσιμότητά του. Τυπολογικά πολυπολιτισμικό, ευφυώς ευέλικτο, παρά την ανακυκλούμενη και αναγνωρίσιμη στερεοτυπία του, εντεθειμένο σε χωροχρονικά όρια (η Ελλάδα κατά την Τουρκοκρατία) που αναχαίτιζαν τον πέλεκυ της λογοκρισίας ενώπιον της διατύπωσης μιας παρεμφατικής κοινωνικής κριτικής (ταύτιση του Καραγκιόζη με τον Ρωμιό), αυτοσχεδιαστικό και επιδεκτικό στην ενεργό συμμετοχή του κοινού, το θέατρο σκιών παγιώθηκε ως μια ρεαλιστική αντανάκλαση των κοινωνικών προβληματισμών στη σφαίρα του μυθώδους και του αποκαθαρμένου από τη μελαγχολία της μνήμης βιωμένου ιστορικού χρόνου.

       Καλλιτέχνες όπως ο Γιάννης Μπράχαλης, που πρώτος μετέφερε τα έργα του θεάτρου σκιών στα Ελληνικά, ο Γιάννης Ρούλιας, ο Δημήτρης Σαρντούνης ή Μίμαρος, ο Αντώνης Μόλλας, που αστικοποίησε τη μορφή του Καραγκιόζη, αλλά και οι πιο κατοπινοί, ο Σωτήρης Σπαθάρης και ο Παναγιώτης Μιχόπουλος, συνέβαλαν καθοριστικά στη διάσωση μιας παράδοσης με πολλαπλή επίδραση στα παραστατικά ήθη του νεότερου ελληνικού θεάτρου.

       Η Ομάδα «Οθόνιον», που συγκροτήθηκε με πρωτοβουλία του καθηγητή και Αντιπροέδρου του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ Ιωσήφ Βιβιλάκη, ήρθε να αναρριπίσει τη σχέση του κοινού με το θέατρο σκιών, εγκαινιάζοντας μια νέα εποχή στην ιστορία του είδους. Διατηρώντας τον ιστό της βασικής τυπολογίας, διαχρονικά συνδεδεμένης με τον ψυχαγωγικό χαρακτήρα, η ομάδα επενδύει περαιτέρω σε μια παιδευτική διάσταση, δείγμα της οποίας κατέστη το εξαιρετικής γραφής έργο «Φιλοθέη, η αρχοντοπούλα των Αθηνών», που παρουσιάστηκε με την ευγενική υποστήριξη της ενορίας του Αγίου Νικολάου Ραγκαβά. Το συνολικό καλλιτεχνικό πόνημα (σε κείμενο του Ι. Βιβιλάκη) αναδείχθηκε σε ένα εξόχως ενδιαφέρον παλίμψηστο καταγραφών (ιστορικών, θρησκευτικών, πολιτισμικών) και μια τεχνικά άρτια σύζευξη δύο δομικών στοιχείων, του μύθου και της Ιστορίας, προς την κατεύθυνση δημιουργίας ενός αρραγούς καλλιτεχνικού έργου.