
Κριτική Θεάτρου | Το τρελό αίμα
- Έγραψε ο Γιώργος Παπαγιαννάκης
- στις 10/05/2015
Η δραματουργία του Παντελή Πρεβελάκη έχει τύχει ποικίλων ερμηνειών τόσο από τη λογοτεχνική όσο και τη θεατρική κριτική. Ειδικά για τη σχετιζόμενη με τη γενέτειρά του, την Κρήτη, την ακατάβλητη και εμμονική αγάπη του, στην οποία επιστρέφει για να διευρευνήσει, μέσα από μια οντολογική διάσταση, την εκκωφαντική σύγκρουση των ριζωμένων παραδόσεων με το σύγχρονο κόσμο, του έχουν καταλογιστεί (μαζί με πολλά θετικά που του αναγνωρίζουν) και υφολογικές και θεματολογικές αγκυλώσεις. Στο πρώτο, μάλιστα, ανέβασμα των κρητικών δραμάτων του “Το χέρι του σκοτωμένου” και το “Τρελό αίμα” το 1979 από τη Νέα Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, σημαντική μερίδα της κριτικής διέκρινε στα έργα αυτά μια οριζόντια ηθογραφική πρόθεση, γεγονός που τα καθιστούσε αναχρονιστικές δημιουργίες με ευδιάκριτες τομές ανάμεσα στο φολκλόρ και την απόπειρα για ένα παρωχημένης αισθητικής δραματουργικό ιδίωμα.
Αν αναλογιστούμε ότι το “Τρελό αίμα” γράφτηκε το 1974, εύλογα αντιλαμβανόμαστε ότι η ελληνική δραματουργία, ακόμα και στην όψιμη μεταπολεμική περίοδο, αδυνατεί να αποχωριστεί τις χίμαιρες του παρελθόντος, να αναπτύξει διευρυμένα αντανακλαστικά και να αφουγκραστεί τον κόσμο μέσα στις ραγδαίες παγκόσμιες εξελίξεις. Ενώ δίνει, εν πολλοίς, το στίγμα μιας επικαιροποιημένης θεώρησης της πάλης του σύγχρονου ατόμου μέσα στο ιδιάζον κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον του, δεν αποκτά διαστάσεις τέτοιες που να το εντάσσουν στη σφαίρα των οικουμενικών υπαρξιακών αναζητήσεων και προβληματισμών, μένοντας σταθερά προσανατολισμένη στην ηθογραφία. Πόσο μάλλον τη στιγμή που η Ευρώπη, και κυρίως ο γερμανόφωνος χώρος, ανακαλύπτει, μέσα από περιπτώσεις όπως ο Ντύρενμαντ, ο Χάντκε, ο Μπέρνχαρντ, ο Στράους κα, φωνές κατάδειξης της αναμέτρησης του ανθρώπου με τα αδιέξοδα που θέτει η εποχή του, ως ιστορικός ρους-καταλύτης.
Τι θα μπορούσε, λοιπόν, να προσκομίσει ένα κρητικό δράμα πάθους και εκδίκησης του Πρεβελάκη στο σύγχρονο θεατή της οικονομικής κρίσης και των παγκόσμιων αναταράξεων χωρίς την προοπτική να γίνει μια εγκάρσια τομή στην προβληματική του συγγραφέα, μεταγγίζοντας την σε ένα εντελώς νέο δραματουργικό όχημα με πιο αναλυτικούς και ερμηνευτικούς στόχους; Αυτό ακριβώς επιδίωξε η κα Άντζελα Μπρούσκου μέσα από το σκηνικό αμάλγαμά της βασισμένο στο “Τρελό αίμα” και τη “Δεύτερη εντολή” του Πρεβελάκη σε αρμονική σύζευξη με κείμενα του πρόωρα χαμένου Γιάννη Κοντραφούρη. Κοινός παρανομαστής: η γυναίκα από την αρχέγονη ιδιοσυστασία της, το ρόλο της στην πάλη των φύλων μέσα από τις κοινωνικές συγκρούσεις και ηθικολογικές στρεβλώσεις που αντιβαίνουν στη φυσική ροπή των ενστίκτων και την κατάδειξη της φύσει υπερβατικής και ανεξερεύνητης φύσης της.
Παρά τις ακραίες υφολογικές διαφορές των κειμένων που κραδαίνουν από το ποιητικό δράμα μέχρι το σουρεαλισμό, η κα Μπρούσκου δίνει ένα στιβαρό και με εσωτερική οργάνωση καλλιτέχνημα, συνδυασμός ποιητικού θεάτρου, performance και Stationendrama, χωρίς ίχνος ρωγμών από τα ετερόκλητα στοιχεία που το απαρτίζουν, με ανάγλυφη εικαστική ματιά, επεξεργασμένες ηχητικές ατμόσφαιρες, συμβολισμούς και καθαρές εξπρεσσιονιστικές τεχνικές ερμηνείας, σκηνικής δημιουργίας και φωτισμού που διεγείρουν τις αισθήσεις. Είναι άξιο θαυμασμού πως έδρασε η σκηνοθετική μπαγκέτα της κας Μπρούσκου ούτως ώστε ο λόγος να εκφέρεται με ρυθμό, μουσικότητα, ποικιλία αποχρώσεων και διαβαθμίσεων και οι ετερογενείς υφολογικές ψηφίδες να ενσωματώνονται οργανικά μέσα σε ένα ενιαίο αισθητικό σύνολο. Τα δε κείμενα να συνταιριάζονται έτσι ώστε το ένα να αποτελεί φυσική συνέχεια του άλλου και όχι σεκάνς επεισοδίων χωρίς ειρμό και λογική συνάφεια.
Σε έναν σκηνικό χώρο (κ. Κωνσταντίνος Ζαμάνης) όπου όλα ορίζονται από το κόκκινο του ζωογόνου έρωτα αλλά και του φόρου αίματος, αλληλουχία συνυφασμένη με την τραγικότητα των ανθρώπινων ερωτικών δραμάτων, και κατά μήκος μιας μακριάς τράπεζας, όπου συντελείται ο ιδιότυπος “Μυστικός Δείπνος” της θείας μέθεξης στο μυστήριο της ερωτικής συνεύρεσης και του εγκλήματος πάθους, στήνεται η οργιώδης αναμέτρηση ανάμεσα στον άντρα και τη γυναίκα, την αλήθεια και το ψέμα, η ερήμην της κοινωνικής συνθήκης επιβίωση του ανθρώπινου αρχέτυπου μέσα από τη δίνη των ενστίκτων του. Οι φωτιστικές δημιουργίες (κ. Νίκος Βλασόπουλος) υποβάλλουν μέσα σε υποφωτισμένες εξπρεσσιονιστικές ατμόσφαιρες τελετουργικής ιεροπρέπειας τη μυσταγωγική όσο και μυστικιστική δύναμη των τεκταινομένων ενώ η μουσικές δημιουργίες (Nalyssa Green) αποτυπώνουν ηχητικά όλη την κλίμακα των εκφάνσεων του ερωτισμού, από τη γήινη εκδοχή του μέχρι τη μεταφυσική.
Σε επίπεδο ερμηνειών, η κα Παρθενόπη Μπουζούρη, καταθέτει μια μοναδική ερμηνεία ως ενσάρκωση της γυναίκας του άκρατου πάθους, των ενοχών, της αυτοεκδίκησης, του ιερού και του βέβηλου, της ζωής και του θανάτου. Με καλοδουλεμένη άρθρωση και κλιμακωτές αποχρώσεις φωνής, με μια εξαιρετική πλαστικότητα σώματος και εκφράσεων, καθίσταται ένα πολυεπίπεδο υπερβατικό πλάσμα, που υπερίπταται χρόνου και τόπου και που δεσπόζει στη σκηνή δαμάζοντας την έννοια της γυναίκας από όλες τις δυνατές λεπτές πτυχές της.
Στον αντίποδα ο κ. Διαμαντής Καραναστάσης δίνει με ανάγλυφο τρόπο τη ρώμη και τη γήινη ουσία του αντρικού προτύπου αλλά και αυτό μέσα από το κάτοπτρο της εγγενούς ευάλωτης πλευράς του ενόσω υποτάσσεται στην ηδονή.
Ο κ. Βασίλης Παπαγεωργίου με την παρενδυσιακή του εμφάνιση ενσαρκώνει την αντίστροφη πορεία των επιταγών της ανθρώπινης ψυχής από την κοινωνική νόρμα, ενώ με εσωτερικής δύναμης εκρήξεις πάθους και ρόλο στο μουσικό χρωματισμό της ατμόσφαιρας συμπληρώνει την πολυδιάστατη σκηνική λειτουργία του. Η κα Κωνσταντίνα Αγγελοπούλου και ο κ. Γιάννης Χαρτοδιπλωμένος διεκπεραιώνουν τη σκηνή τους με μαεστρία και καλή χημεία μεταξύ τους καθώς επίσης ακολουθούν πιστά τους ρυθμούς και τις εντάσεις της σκηνικής εξέλιξης.
Γενικά, μια παράσταση-ανατομία στα βάθη της ανθρώπινης ψυχής, μιας ποιητικής υφής σπουδή στα ιερά μυστήρια του θήλεος και του έρωτα, μια σκηνική σπουδή πάνω στην ατέρμονη πάλη του ανθρώπου με τα κοινωνικά στεγανά, που μπορούν να υπονομεύσουν την ίδια την ουσία της ανθρώπινης φύσης.
Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν – Φρυνίχου
Φρυνίχου 14, Πλάκα
τηλέφωνα: 2103222464 και 2103236732