Blog

Αν η γαλλική δραματουργία ήταν ταυτισμένη με μια αίσθηση κοσμοπολιτισμού που ασκούσε διαχρονικά γοητεία στο κοινό, οι σύγχρονοι Γάλλοι συγγραφείς, όπως η Reza, γίνονται ανοιχτά πιο ακτινογραφικοί, αν όχι αποδομητικοί, βάζοντας το χέρι βαθειά στα απόκρυφα των κοινωνιών και των ψυχισμών και καταδεικνύοντας άλλους δρόμους παρατήρησης και κατανόησης του κόσμου των σχέσεων, των παραδοσιακών θεσμών αλλά και της ίδιας της ανθρώπινης φύσης.

Μια τέτοια δραματουργία που δεν εξαντλείται μόνο στις συζυγικές απιστίες, τις ίντριγκες και τις φαρσικές καταστάσεις που καταλήγουν σχεδόν αποκλειστικά στο θριαμβευτικό happy end, μπορεί να αποτελέσει χωρίς αμφιβολία κοινό τόπο για ετερόκλητα ακροατήρια που δεν προσδοκούν να “οσφριστούν” μόνο ατμόσφαιρες  αστικού μεγαλείου αλλά επιθυμούν μια αποκρυπτογράφηση, συχνά ακραία, που αφήνει εκτεθειμένες πολλές πλευρές του καθεστηκότος πολιτισμού μας. 

Tόσο στο “Θεό της σφαγής” της Yasmina Reza, που παίζεται στο θέατρο Αθηνών όσο και στο σαφώς πιο ανάλαφρο “Le prénom” των A. de la Patellière και Matthieu Delaporte που παίζεται υπό τον τίτλο “Για όνομα…” στο θέατρο Αλίκη (σκηνοθεσία κ. Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη) όλα αρχίζουν comme il faut για να καταλήξουν στο τέλος σε μια οργιώδη αποσύνθεση φέρνοντας στην επιφάνεια τα κρυφά πάθη, τους επίπλαστους συμβιβασμούς, τις λεπτές ισορροπίες, την επιθετικότητα και την παράνοια που γεννά ο Πολιτισμός της σιωπηρής συνύπαρξης, των ευγενικών τρόπων και της συνήθειας των βραδυφλεγών, εθιμοτυπικών τελετουργικών της καθημερινότητας.

Στο “Θεό της σφαγής” δύο ζευγάρια γονέων συναντιούνται για να επιλύσουν μια διαφορά μεταξύ των παιδιών τους που είχε ως αποτέλεσμα στον τραυματισμό του ενός από το άλλο. Η αρχικά κόσμια συνάντηση σταδιακά παρεκτρέπεται μέχρι του σημείου να καταλυθεί κάθε ίχνος σύμβασης, κοινωνικού προσχήματος και πολιτισμού. Η Reza βέβαια δε δαιμονοποιεί τον πολιτισμό, ως κατάκτηση και εμπεδωμένη εμπειρία του ανθρώπου, αλλά καθρεφτίζει την αναλλοίωτη ανθρώπινη ουσία που έχει ανάγκη την αναφορά στο αρχέγονο ένστικτο, την εξέγερση του “εγώ”,  τη βία πάνω στη διεκδίκηση του δίκαιου και του κεκτημένου. Αυτή ακριβώς η αναφορά λειτουργεί εν τέλει καθαρτικά, σα συνδετικός κρίκος που αμβλύνει διαφορές και προκαλεί ανατροπές, εκεί όπου οι τυπικότητες της κοινωνικής ζωής υποθάλπουν μικρά ηφαίστεια έτοιμα να εκραγούν. Ενδιαφέρον στοιχείο στη σκηνοθετική προσέγγιση το γεγονός ότι ο σκηνικός χρόνος και χώρος προοδευτικά αποδομούνται τόσο, που στο τέλος ταυτίζονται με ένα χάος πολύ κοντά στο παράλογο, όπου τα σαφή όρια της πραγματικότητας δεν είναι ευδιάκριτα. Καθώς οι συμβατικότητες καταρρέουν αποκαλύπτονται οι κατ’επίφαση κοινωνικοί ρόλοι κόντρα σε μια ανθρώπινη φύση έτοιμη να ανατρέξει ανά πάσα στιγμή στον παρορμητισμό της παιδικής ηλικίας, στο οργιαστικό παιχνίδι, την αδάμαστη υπερβολή, την ακράτεια της χειρονομίας, τη βία. Χαρακτηριστικές και μεστές ερμηνείες από το επιτυχημένο κουαρτέτο Μαρκουλάκης-Γουλιώτη (ζεύγος Ουλιέ) και Μιχαλοπούλου-Παπασπηλιόπουλος (ζεύγος Ρέϊγ) με επάλληλα επίπεδα και μεταμορφωτική δυναμική πλήρεις ενέργειας, εκφραστικότητας, δηλωτικής, πλην όμως ισόρροπης, σωματικότητας και μια κίνησης επί σκηνής που κραδαίνει μεταξύ ρεαλισμού, γκροτέσκ φάρσας και μπεκετικού υπαρξιακού άλγους. Με μια δόκιμη και ρέουσα μετάφραση (κ. Γιώργος Βούρος) που αναδεικνύει το σκοτεινό χιούμορ του κειμένου αβίαστα και χωρίς υπερβολές, και μια σκηνική δημιουργία-υπαινιγμός της αμείλικτης καταλυτικής παρουσίας του “θεού της σφαγής” που διαρρηγνύει τα στεγανά ενός προκατασκευασμένου όσο και εύθραυστου κόσμου (κα Αθανασία Σμαραγδή), ολοκληρώνεται ένα ανέβασμα επιπέδου του δημοφιλούς έργου.

Εξίσου φιλότιμη προσπάθεια και στο ελληνικό “Le Prénom” του θεάτρου “Αλίκη”, όπου στήνεται ένα γαϊτανάκι αψιμαχιών γύρω από ένα ασήμαντο γεγονός (το όνομα που πρόκειται να δοθεί σε ένα μωρό που ακόμα δεν έχει γεννηθεί) και το οποίο γίνεται η αιχμή του δόρατος για εξομολογητικές αποκαλύψεις, ψυχαναλύσεις, αποδόσεις ευθυνών και εκρήξεις καταπιεμένων συναισθημάτων…