Blog Image

Κριτική Θεάτρου | Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι

  • Έγραψε ο Γιώργος Παπαγιαννάκης
  • στις 07/01/2015

Τι συνέβη στην Cabeza de Lobo; Ο θάνατος του Σεμπάστιαν στο παραθαλάσσιο θέρετρο σκεπάζεται από πέπλο μυστηρίου. Μοναδική μάρτυς η ξαδέλφη του Κάθριν που καταδικάζεται στην τρέλα για να σιωπήσει. Το ένοχο μυστικό σκορπίζει φόβο και διεγείρει την εκδίκηση της καταπιεστικής μητέρας του Σεμπάστιαν που απαιτεί για την ανηψιά της λοβοτομή (Lobo). Πού θα καταλήξει η γνωμάτευση του γιατρού Τσουκρόβιτς που αναλαμβάνει να λύσει τον γρίφο;

 Γραμμένο το 1958, το έργο του Tennessee Williams γυρίστηκε σε ταινία ένα χρόνο μετά από τον Joseph L. Mankiewicz με την Katharine Hepburn, την Elisabeth Taylor και τον Montgomery Clift στους βασικούς ρόλους. Ωστόσο η σκηνική δυναμική του έργου παραμένει ανυπέρβλητη.

Μέσα από ένα πλέγμα θεματικών προσεγγίσεων όπως η τρέλα, η υποκρισία και το ψέμμα, η ομοφυλοφυλία, οι εξαγριωμένες κοινωνικές διακρίσεις αναδεικνύεται ως κοινή συνισταμένη ένα στοιχείο: ο φόβος. Ο φόβος της αποδοχής της αλήθειας, της υστεροφημίας, της προσωπικής επιλογής ζωής, της απώλειας της υλικής σιγουριάς, της εκμετάλλευσης από τον οικονομικά ισχυρό.

Ο φόβος της αποδοχής: Η Βάϊολετ αρνείται να δει την αλήθεια, να αναγνωρίσει την τη σεξουαλική ταυτότητα του γιου της αλλά και το δικό της μερίδιο στην εξυπηρέτηση των ιδιαίτερων αναζητήσεών του.

Ο φόβος της υστεροφημίας: Η ομοφυλοφυλία του Σεμπάστιαν, πόσο μάλλον ο φρικιαστικός θάνατός του, θα του στερούσε την μετά θάνατον αναγνώριση,  σχόλιο του T. Williams για την κοινωνική κριτική που δεχόταν ο ίδιος για τον σεξουαλικό του προσανατολισμό.

Ο φόβος της προσωπικής επιλογής: που εξαναγκάζει τον Σεμπάστιαν να επιστρατεύει τρίτους για να προσελκύσει τις απαγορευμένες απολαύσεις του τις οποίες φροντίζει να κρύβει συστηματικά. Εν τέλει ο υπαρξιακός φόβος.

Ο φόβος της απώλειας της υλικής σιγουριάς: η μητέρα και ο αδελφός της Κάθριν δε διστάζουν να αμφισβητούν την ομολογία της με κίνδυνο να λοβοτομηθεί, προκειμένου να διασφαλίσουν την κληρονομιά του νεκρού Σεμπάστιαν. 

Ο φόβος της εκμετάλλευσης από τον οικονομικά ισχυρό: Τα μελαμψά παιδιά του εξωτικού θέρετρου βλέπουν τον λευκό πλούσιο να εξαγοράζει με το οικονομικό κύρος του την αξιοπρέπειά τους, να παραβιάζει τη φύση τους. Ο φόβος γίνεται μαίνος μέχρι του ορίου της ανθρωποφαγίας για να εξαλειφθεί το παραμικρό ίχνος της κυριαρχίας του ισχυρού.

Στην παράσταση του θεάτρου οδού Κεφαλληνίας το στοιχείο του φόβου πλανάται αλλά διαταράσσεται προς χάριν οπτικοποιημένων παρεμβάσεων- σκηνικά tableaux ή βιντεοπροβολές- που φωτίζουν τα τεκταινόμενα σαν μια υπερβατική φωνή της αληθείας που αιωρείται πάνω από το σκιώδες περιβάλον. Βέβαια η χρήση μεικτών μέσων δεν είναι ανοίκεια στον T. Williams, καθώς στον “Γυάλινο κόσμο” είχε εντάξει στις σκηνικές οδηγίες βιντεοπροβολές που εν τέλει δεν  υιοθετήθηκαν. Ο κ. Δημήτρης Μαυρίκιος με πολύ σωστά επεξεργασμένο υλικό καταφέρνει να αποδώσει, σχεδόν πάντα στο ανάλογο timing, τόσο το κοινωνικό status των Βέναμπλ όσο και τον απόκρυφο κόσμο του Σεμπάστιαν και τη συνολική ατμόσφαιρα.

Η κα Αρβανίτη απέδωσε άψογα τη μονολιθικότητα της Βάϊολετ Βέναμπλ, όπλο μπρος στο φόβο να αποδεχθεί την ύπαρξη ρωγμών στο νομοτελειακά τέλειο, πλην όμως, φαντασιακό της κόσμο. Σκληρή και κυνική, σαρδόνια και υποκρίτρια, ωστόσο, δεν άφησε να διαφανούν κάποιες -ίσως- εσωτερικές πληγές που θα δικαιολογούσαν καλύτερα την πορεία της προς την τρέλα.

Η κος Βάρθης, ως Δρ Τσουκρόβιτς, κινήθηκε με διακριτικότητα, αφαιρώντας περιττό υποκριτικό βάρος, ωσάν να υπερίπταται των καταστάσεων, με την ευελιξία της διείσδυσης σε όλη την διαδικασία παρατήρησης και εξακρίβωσης.

Η Κάθριν της κας Λουκίας Μιχαλοπούλου, ακολούθησε στην αρχή μια γραμμή συγκρουσιακών εξάρσεων, σαν ηφαίστειο που προετοιμάζει την εκτόνωσή του για να αποκαλυφθεί ακολούθως το μυστικό που έκρυβε στα έγκατά του. Στο τέλος, ξετύλιξε το νήμα της αφήγησής της γυμνή στη σκηνή, όπως και η αλήθεια που υπερασπίζεται. Με φωνή τρεμάμενη και διακοπτόμενη, με εσωτερικούς παλμούς και μια έκφραση προσώπου, απεικόνιση της εναγώνιας και διαλείπουσας προσπάθειας ανάκλησης αποτρόπαιων εικόνων, προσωποποιούσε τη δραματική ένταση του παρελθόντα χρόνου (πέρσι) που μετουσιώνεται σε ενεστώτα.

Ο κος Γιάννης Φλουράκης, ως Τζορτζ Χόλι, σκιαγράφησε με εκλαϊκευμένη αυθεντικότητα το αποστειρωμένο από εσωτερικότητα πρακτικό πνεύμα του κοινωνικού οπορτουνισμού ενώ η κα Β. Ανδρεαδάκη μετέδωσε την τυφλή αγωνία για την οικονομική επιβίωση, μπρος στην οποία χτίζει τα δικά της εκλογικευμένα φράγματα, όπως ακριβώς και -για τους δικούς της λόγους- η Βάϊολετ. Και οι δύο πέτυχαν να δημιουργήσουν ένα αντανακλώμενο είδωλο της φρικτής δοκιμασίας του Σεμπάστιαν, μεταφερμένο, αυτή τη φορά, στο εξαντλημένο κορμί και μυαλό της Κάθριν.

Τα σκηνικά του κ. Δημήτρη Πολυχρονιάδη, συναινούντων των βιντεοπροβολών (κ. Χρήστος Δήμας), έδιναν προοπτική στο σκηνικό χώρο, ως προσομοίωση της βαθαίνουσας διαδικασίας αποκρυπτογράφησης της πραγματικότητας.

Σχετικά με τα κοστούμια (κα Ελένη Μανωλοπούλου): Το φόρεμα της Βάϊολετ Βέναμπλ, με τον υπερυψωμένο γιακά απεικόνιζε χαρακτηριστικά τα κλειστά όρια στα οποία έχει θέσει εαυτόν ενώ το, γεμάτο πτυχώσεις, φόρεμα της Κάθριν τις ψηφίδες της επώδυνης εμπειρίας που καλείται να ανασυστήσει η ηρωΐδα. Ενδιαφέροντες συμβολισμοί.

Οι φωτισμοί (κ. Λευτέρης Παυλόπουλος) έδωσαν το στίγμα της νοσηρής ατμόσφαιρας των ψευδαισθήσεων και της τρέλας καθώς και τα επεισόδια σκότους του μυαλού που διαδέχονται ωχρές εκλάμψεις φωτός.

Η μετάφραση του κ. Μαυρίκιου δε στέρησε ίχνος από την ποιητική χροιά του κειμένου αποδίδοντας με πιστότητα τόσο τα συναισθήματα όσο και τον υπόγειο λόγο.