Blog

Στο έργο «Λεφτά», με σχεδόν κινηματογραφικό τρόπο και με πηγαίο σαρκαστικό χιούμορ αλλά και με αξιοσημείωτη κατανόηση της ανθρώπινης συνθήκης, φωτογραφίζει τη ριζική αλλαγή των ηθών στις πρώην σοσιαλιστικές κοινωνίες, κατά τη μετάβασή τους στους μηχανισμούς του καπιταλισμού.

Στο «Ανάμεσα στον Παράδεισο και σ’ Εκείνη» αναμοχλεύει τις σχέσεις των δύο φύλων, μέσα από σύμβολα και παραβολές που συγκεράζουν στοιχεία από τη συνολική του εμπειρία ως θεατρικού δημιουργού.

Τέλος στο “Εuroroom”, ένα de profundis, στο μεγαλύτερο μέρος του επιστολιμαίο, θεατρικό κείμενο αναφέρεται στις περιπέτειες του Στεφάν, ενός Ρομά, μέσα από την περιπλάνησή του στους δαιδάλους των κοινωνικών διακρίσεων, των αποκλεισμών και της γραφειοκρατίας της σύγχρονης Ευρώπης.

Παρά την οξύτητα και την απροσχημάτιστη αλήθεια του λόγου του Ντόντο Γκομπάρ, αυτό που κεντρίζει το ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι παραμένει στο βάθος μια ρομαντική ψυχή, ένας μοναχικός ποιητής σε έναν κόσμο, που σχεδιάζεται ερήμην των απλών ανθρώπων, των αφανών ηρώων του, και στους οποίους ο συγγραφέας αναλαμβάνει να δώσει οντότητα και φωνή.

**

Ο Ντόντο Γκομπάρ (Dodo Gombár -πραγματικό όνομα Jozef Gombár, 1973) είναι από τους Σλοβάκους σκηνοθέτες που κάνουν επιτυχημένη καριέρα και στις δύο πλευρές του ποταμού Μοράβα. Ζει στην Πράγα. Έχει σπουδάσει θεατρική σκηνοθεσία στο Πανεπιστήμιο VŠMU της Μπρατισλάβα. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του και για τις ανάγκες της πρακτικής του άσκησης, παρακολούθησε μαθήματα στο Circle in Square Τheatre School του Broadway, στη Νέα Υόρκη.

Με την αποφοίτησή του από το VŠMU το 1998, έγινε συνδιευθυντής και καλλιτεχνικός διευθυντής για δύο περιόδους του Komorné Divadlo στο Μαρτίν. Από το 2006 μέχρι το 2009 διατήρησε τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή στο Městské Divadlo στο Ζλιν. Από το 2011 μέχρι σήμερα είναι καλλιτεχνικός διευθυντής του Švandovo divadlo στην Πράγα.

Ήταν υποψήφιος για το Βραβείο Theatre Newspapers καθώς και στην κατηγορία «Προσωπικότητα της Χρονιάς 2017» από το site “i-divadlo.cz”. Κέρδισε το Βραβείο Alfred Radok για το έργο του “Hugo Karas” και το Βραβείο Θεατρικών Κριτικών για το έργο “Peniaze”.

Με τρόπο διακριτικό όσο και ακριβή, επιχειρεί να επικοινωνήσει με μια τέχνη νεωτερική που οικοδομείται επάνω στη λεπτή διαχωριστική γραμμή μεταξύ πραγματικότητας και ονείρου. Είναι, επίσης, αναγνωρισμένος και βραβευμένος δραματουργός ανεβάζοντας συχνά δικές του προσαρμογές ή έργα, τα οποία έχουν μεταφραστεί σε επτά γλώσσες και έχουν παρουσιαστεί σε αρκετές χώρες. Οι παραστάσεις του συμμετέχουν στα πλέον διάσημα φεστιβάλ.

Δουλειές του έχουν παρουσιαστεί στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση. Είναι ο σεναριογράφος και σκηνοθέτης της ταινίας «Tο Smichov θρηνεί, το Brooklyn κοιμάται». Στο ενεργητικό του περιλαμβάνονται περισσότερες από 100 θεατρικές παραστάσεις.

**

Η έκδοση υποστηρίχθηκε από την επιτροπή SLOLIA, το Κέντρο Πληροφοριών για τη Λογοτεχνία στην Μπρατισλάβα της Σλοβακίας.

Κριτική Βιβλίου: Θηβαίος Α.

Είναι παράξενο τ΄ονομά και η γραφή του. Μοιάζει με τα κυμματοειδή σχέδια που διασώζουν για πάντα την κίνηση. Ένα εγχείρημα που συμπληρώνεται εξαίσια απ΄τη μετάφραση του Γιώργου Παπαγιαννάκη.

Το έργο του Ντόντο Γκομπάρ με τίτλο “Θεατρικά”περιλαμβάνει μερικά απ΄τα πιο ξεχωριστά, θεατρικά κείμενα του Σλοβάκου συγγραφέα που εμφανίζεται με τον πλέον αντιπροσωπευτικό τρόπο στα ελληνικά γράμματα από τις εκδόσεις Βακχικόν. Λεφτά, Ανάμεσα στον Παράδειο και Σ΄εκείνη και Euroroom οι τίτλοι των κειμένων  που μεταφράζονται με την υποστήριξη του SLOLA του Κέντρου Πληροφοριών για τη Λογοτεχνία στην Μπρατισλάβα.

Ο Ντόντο Γκομπάρ, που αντλεί απ΄τις δεξαμενές της επικαιρότητας και φιλοδοξεί να μεσολαβήσει ανάμεσα στην αίσθηση μιας εποχής και το συναίσθημά της, πυκνός και λαϊκότροπος, μαζί με το ρεύμα της γλώσσας και το ακραία λιτό διασκομητικό στοιχείο που επιφυλάσσουμε για τις πράξεις μας. Ηλεκτρισμένοι ήρωες βγαλμένοι απ΄τις συνοικίες της κεντρικής Ευρώπης καίγονται επί σκηνής. Το θέατρό του είναι μυθιστόρημα, σπονδυλωτό απ΄τον καιρό του ανατέλοντος, ηλεκτρονικού κόσμου. Ένα παράξενο όσο και σπάνιο είδος απ΄αυτά που μπορούν να γκρεμίσουν τα θέατρα, να σκορπίσουν αυτό το βεστιάριο που με κόπο αποκτήσαμε και τώρα μάταια συντηρούμε σ΄ευρωπαϊκά ατελιέ. Η κάθαρσή του Γκομπάρ έρχεται γεμάτη ενέργεια και εφιάλτη στα Λεφτά που αριστοτεχνικά γλιστρούν γύρω απ΄το οικείο μιας στοάς ως τα βάθη της πολιτείας μας.

Στην τράπεζα, σύγχρονο ναό μιας καινούριας θρησκείας που τώρα θεμελιώνεται, σμίγουν όλοι οι ξεχωριστοί δρόμοι που χαράζει ο Γκομπάρ. Εκεί, στην καρδιά της πολιτείας, ο Μίκα θα δείξει τα χέρια του στην Μαμά και ο Ντάνο θ΄αγαπήσει όσο ποτέ την Έρικα. Στον κόσμο που κυκλώνει την τελευταία στοά ζουν απατηλά πρόσωπα, ξεχωριστές μυθολογίες, διάττοντες αλήτες όπως ο Γιόικο και άλλες απρόσιτες ιδέες. Όλα περνούν απ΄τον φακό του ευφάνταστου συγγραφέα. Και ο καιρός της κάθε φορά, πρωτοφανούς, οικονομικής κρίσης και τραγούδια φτιαγμένα για σουξέ, πυροτεχνήματα να πούμε του ωραίαου και του υψηλού. Οσμή παλιού στην Ευρώπη που καθρεφτίζουν τα έργα του Σλοβάκου δημιουργού, πάντα εμπρός από μια σκληρή σκηνογραφία που απονέει φτήνια και θαυμασμό.

Το θέατρο δεν περιγράφεται. Οι περιλήψεις αφορούν μονάχα τις βιογραφίες. Ο λόγος χρειάζεται απεγνωσμένα το μυστήριο της σκηνής προτού ανοίξει όλα τα μυστικά παράθυρά του. Το θέατρο είναι εμπειρία, όπως ο έρωτας και οι κατακλυσμοί που μας επιφυλάσσει η ζωή απάνω στις στροφές της. Όμως στη μετάφραση του Γιώργου Παπαγιαννάκη σώζεται ατόφιο σαν σε κιβωτό το αίσθημα, για την τιμή εκείνων των μικρών αδιόρατων ζωών που σπάνε. Μ΄άλλα λόγια είναι σπάνιο να νιώθεται ένα κείμενο και για του λόγου το αληθές ανατρέξτε στο φινάλε των Λεφτών και στο παραλήρημα του κατεστραμένου Μίκα.

Για όσους λοιπόν αγαπούν το θέατρο οι εκδόσεις Βακχικόν φέρνουν στα βιβλιοπωλεία την υπέροχη τριλογία του Ντόντο Γκομπάρ. Ο συγγραφέας που ίσως ανήκει σε κάποια απ΄τις περσόνες των έργων του αναβλύζει το γράμμα και το νόμο της ζωής στην υπέργηρη πια, ευρωπαϊκή ήπειρο. Γράφει μέσα απ΄την καρδιά της και αρκεί το χάρισμα του Γιώργου Παπαγιαννάκη για να ξεχωρίσει ένας λυρικός δημιουργός που μειώνει την απόσταση ανάμεσα στη σκηνή και την πραγματικότητα.

Αυτό το σημείωμα φθάνει στο τέλος του. Ο Γιόικο και ο Μίρο θα συνεχίσουν να ζουν μες σε ατμόσφαιρα Reservoir Dogs και ο Μίκα με κάθε ευκαιρία θα κάνει κομμάτια τα χέρια του. Όλοι τους ζουν κάπου δίπλα μας, όλων οι φωνές μοιάζουν στις γραμμές που πυκνώνουν μες στην άπειρη πολιτεία μας. Ανάμεσά τους χωρούν μόνο οι ζωγραφιές, αλλά και τα ποιήματα που δια χειρός Γκομπάρ, ο Γ. Παπαγιαννάκης φέρνει στο φως του δικού μας σύμπαντος.