Blog

Το “Farces et moralités” του Octave Mirbeau (1850-1917) είναι μια ανθολογία σύντομων θεατρικών έργων, που ανέβηκαν σε διάφορες σκηνές του Παρισιού το διάστημα από το 1894 μέχρι το 1904. Σε μια εποχή όπου στο Γαλλικό θέατρο επιπολάζει το φτηνό θέαμα για τις ανάγκες διασκέδασης του αστικού κοινού, ο Mirbeau επιχειρεί μια τομή εισάγοντας έναν ριζοσπαστικό τρόπο γραφής και μια ανατρεπτική θεματολογία. Για τη συγκεκριμένη ανθολογία δεν φείδεται να χρησιμοποιήσει τον όρο moralité, που παραπέμπει στα ηθικολογικά δράματα του Μεσαίωνα. Θα μπορούσε κανείς, ίσως, να φανταστεί συνάφειες με τα κατοπινά διδακτικά έργα του Brecht, ωστόσο οι προθέσεις του δεν περιορίζοται σε μια οριζόντια προπαγάνδα. Κατ’ουσίαν, επιχειρεί να αποδομήσει οποιαδήποτε παραδεδεγμένη αντίληψη για τη σχέση ατόμου-κοινωνίας και κάθε θεμελιακή ηθική, στοιχεία άρρηκτα δεμένα με τις αναρχικές του ιδέες.

Ο Mirbeau αντιτάσσει στον νατουραλισμό και τη χονδροειδή φάρσα του καιρού του ένα ιδίωμα που χαρακτηρίζεται από την αφαίρεση στο λόγο, το παιχνίδι των λέξεων, την ανάδειξη του υποκειμενικού που διατρέχει την εσωτερικότητα του ατόμου, την ιχνηλάτηση των ψυχικών διαθέσεων της κάθε στιγμής. Αυτή η προσπάθεια να αποδώσει το στοιχειώδες ουσιαστικό, είτε δραματικό είτε κωμικό, μέσα από τον λεκτικό κώδικα, τους ήχους της φωνής και τις χειρονομίες τον φέρνει πιο κοντά, χωρίς όμως να τον ταυτίζει, με τους Γερμανούς εξπρεσιονιστές.

Χαρακτηριστικά δείγματα της γραφής του, σε μια ευσύνοπτη και περιεκτική μορφή, τα έξι έργα του “Farces et moralités” επιχειρούν μια ρηξικέλευθη διάρρηξη στη σχέση με τα στερεότυπα του αστικού θεάτρου, την αποκωδικοποίηση της σάτιρας και την απομυθοποίησή της μέσα από την ωμές και σκοτεινές προεκτάσεις της. Σε πρώτο πλάνο το παράλογο του κόσμου, η απουσία λογικής και γλωσσικής συνεννόησης, η ατελέσφορη επικοινωνία των δύο φύλων, η αυταρχική κυριαρχία των αποχαυνωμένων αστών, η περίτεχνη σκιαγράφηση των χαρακτήρων, είτε μέσα στην αθωότητα είτε μέσα από τις στρεβλώσεις τους, η συντριβή του ατόμου από τους παγιδευτικούς κρατικούς μηχανισμούς και το ύποπτο, και κατά το δοκούν ερμηνευόμενο, δίκαιο των κοινωνιών.

Πολέμιος, όπως και ο Strindberg (στον οποίο δεν παραλείπει να ασκήσει δριμεία κριτική) της συζυγικής πίστης, ακόμη και της αγάπης, διατρανώνει πως “ο μοναδικός πόνος είναι να ζεις”. Πεσιμισμός, σαρκασμός, αποστροφή για τον “αγγελικά πλασμένο” αστικό μικρόκοσμο που επιβάλλεται μέσω του πολιτισμού του και για το θέατρο που αναλώνεται σε χυδαιότητες αντί να αφυπνίζει τον λαό, είναι στοιχεία που διαπνέουν τη δραματουργία του Mirbeau και που τον καθιστούν εμπροσθοφυλακή για μελλοντικά καλλιτεχνικά ρεύματα χωρίς, παρ’όλα αυτά, να του εξασφαλίζουν μια θέση στους μεγάλους επαναστάτες της τέχνης.

Στο Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας η παράσταση “…et moralité” (σκηνοθεσία Σταυρούλα Κοντοπούλου, Ζωή Μυλωνά)  αναβρύζει μέσα από το “Farces et moralités” χωρίς βέβαια το σύνολο του δραματουργικού όγκου της ανθολογίας αλλά με μια συνθετική άποψη γερά δομημένη και ρέουσα. Με επιδέξια συρραφή των μονοπράκτων η σκηνοθετική γραμμή εκκινεί με μια ακαθόριστα ευφάνταστη εξωστρέφεια και, με προοδευτικά κεντρομόλο κίνηση, απολήγει στις ατμόσφαιρες εκείνες όπου οι ήχοι, οι εκφράσεις, οι λέξεις, οι κινήσεις του σώματος στοιχειοθετούν ένα σύμπαν τόσο απτό και οικείο όσο και παράδοξο.

Σε επίπεδο ερμηνείας, στο “Le Portfeuille” ο Γιώργος Φριντζήλας κατάφερε να συλλάβει τις ελλειπτικές υπαρξιακές αιωρήσεις του Jean Guenille καθώς έρχεται αντιμέτωπος με την “παράλογη λογική” του νόμου, ενώ στο “Vieux ménages” η Ζωή Μυλωνά αντιπαρήλθε επιτήδεια την εικόνα της αναπαριστώμενης σωματώδους γηραιάς γυναίκας, επικοινωνώντας με εκείνα τα σημεία (ηχητικά, εκφραστικά και ρυθμού) που αποδεικνύονται πιο δραστικά στην απόδοση των χαρακτήρων και της παρτιτούρας του κειμένου του Mirbeau. Το σατιρικό ταμπεραμέντο του Γιάννη Παναγόπουλου, αισθητά μονοσήμαντο, έχρηζε μιας οπίσθιας σκοτεινής όψης ενώ η υποκριτική παρουσία της Σταυρούλας Κοντοπούλου φάνηκε να αγωνιά να συλλάβει τη λεπτή συχνότητα που απαιτεί ο Mirbeau από τον ηθοποιό του. Η μετάφραση (Κ. Αλέξης Αλάτσης) συνδύασε αγαστά την ολιγάρκεια στα γλωσσικά μέσα και τη μεστότητα, ενώ σε εικαστικό επίπεδο ξεχώρισαν οι μάσκες της Μάρθας Φωκά για το “L’Epidémie”.

[ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ της Παράστασης]

 Μετάφραση: Κ. Αλέξης Αλάτσης
Σκηνοθεσία: Σταυρούλα Κοντοπούλου, Ζωή Μυλωνά
Σκηνογραφία/Κοστούμια: Δήμος Κλημενώφ
Μάσκες: Μάρθα Φωκά
Φωτισμοί: Βαλεντίνα Ταμιωλάκη
Trailer Παράστασης/Φωτογραφίες: Παντελής Αναστασιάδης
Αφίσα: Kim Suchy
Παραγωγή: KART Productions

Παίζουν:
Σταυρούλα Κοντοπούλου,
Ζωή Μυλωνά,
Γιάννης Παναγόπουλος,
Γιώργος Φριντζήλας

Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας-Β΄ Σκηνή