Blog Image

Κριτική Θεάτρου | Οι Δούλες

  • Έγραψε ο Γιώργος Παπαγιαννάκης
  • στις 10/03/2018

Ένα θέατρο εν θεάτρω, ένας “από μηχανής θεός”, και η τελική σφραγίδα του εθελούσιου θανάτου που αποκαλύπτει τη διηνεκή σχέση των αντι-ηρώων του Ζαν Ζενέ με αυτόν, αλλά και τη λυτρωτική τους έξοδο στη σφαίρα μιας ιδιότυπης “αγιότητας”, που επιφέρει η απόλυτη ταπείνωση μπροστά στη συνειδητοποίηση του αναπόδραστου της αμαρτίας, όλα αυτά συνιστούν το τρίπτυχο που διαρθρώνει τις “Δούλες”.

Ένα σκοτεινό σκηνικό παιχνίδι χωρίς αξιώσεις για καλοσμιλευμένους χαρακτήρες ή για εντυπωσιακή σκηνική δράση, γεμάτο αντιφατικά συναισθήματα, εκρήξεις και αποσυμπιεσμένες ατμόσφαιρες, μακάβρια παχινιδίσματα και παραμορφωτικούς καθρεφτισμούς, όλα ενταγμένα σε μια μυσταγωγική ιεροτελεστία, της οποίας η τελική έκβαση ταυτίζεται με τη συναίσθηση του κενού που διέπει την ανθρώπινη ύπαρξη, αλλά και εκείνου που χωρίζει το ονειρώδες και το φανταστικό από την αδυσώπητη πραγματικότητα.

Παρά τη βαθύτερη κοινωνική κριτική που ασκεί ο Ζενέ για τη θέση και την τύχη των καταραμένων ψυχών που απαρτίζουν την πινακοθήκη των προσώπων των έργων του, δεν επιχειρεί να εκπέμψει ακραιφνή κοινωνικοπολιτικά μηνύματα. Στις “Δούλες” είναι εμφανής η πρόθεσή του να αναδείξει την αΐδιο προσπάθεια του ανθρώπου να κατασκευάσει αναχώματα μπροστά σε κάθε ματαίωση που έπεται. Η όλη διαδικασία αναδίδει τον ανέλπιδο αγώνα του να κατοχυρώσει μια θέση στο φωτεινό σημείο του κόσμου, εκεί όπου κανείς δεν νιώθει παρίας και απόκληρος. Μόνο που αυτή η εξαντλητική διαδικασία καταλήγει να γίνεται μια ευφάνταστη ψυχαναγκαστική ιεροτελεστία, μια νευρωτική αποκρυπτογράφηση των παραμορφώσειων από τα καθρεφτίσματα του εαυτού μας, τα διογκωμένα από ψεύδη, παραληρήματα, φόβους και αγωνίες.

Γι’αυτό και στο θέατρο του Ζενέ καταρρίπτονται οι διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα σε πρόσωπα και πράγματα, σύμβολα και πραγματικότητα, λέξεις ως κατασκευές και λέξεις ως έννοιες. Το μικροσύμπαν του σχετίζεται με εμπειρίες που προηγούνται του ορθολογικού τρόπου διαχείρισης του κόσμου, πιο κοντά σε μια Μαύρη Λειτουργία, όπως αποκαλεί ο Σαρτρ, σε μια διερεύνηση του ανθρώπου μέσα από το φάσμα της υπαρξιακής του ερήμωσης, των παθών, του ηθικού εκπεσμού, της ατελέσφορης σχέσης με την πραγματικότητα και της αδυναμίας εκπλήρωσης ενός σκοπού.

Στο Θέατρο Τέχνης η Μαριάννα Κάλμπαρη είδε τις “Δούλες” μέσα ακριβώς από τις παραμορφωτικές τεθλασμένες ενός κατόπτρου που αμείλικτα και βασανιστικά καταγράφει πρόσωπα και καταστάσεις, ενώ την ίδια στιγμή εκλύει και διαχέει στον χώρο μια αμαυρή και γριφώδη αίσθηση, μια ατμόσφαιρα τελετουργικής μαγείας αποκομμένης από τον υπαρκτό κόσμο. Μέσα σε αυτό το σκότιο περιβάλλον οι τρεις φιγούρες, Κλαίρη, Σολάνζ, Κυρία, διασταυρώνονται σε ένα παιχνίδι με θεατρικά συστατικά όχι επιτηδευμένα (αν και, όπως πρέπει, με την αίσθηση του προκατασκευασμένου και της επαναληπτικότητας, μιας a priori βιωμένης αίσθησης ότι επιδιώκεται αενάως ένας στόχος, που, παρ’όλα αυτά, παραμένει ανεπίτευκτος), αλλά με εκείνα τα συστατικά που αναδύονται ως καταγραφές ψυχής και υπαρξιακού άλγους και άχθους.

Από διαφορετικό δρόμο διερχόμενες οι τρεις πρωταγωνίστριες φαίνεται να βρίσκουν μια μέση οδό συντονισμού, παρά το γεγονός ότι η υπερχειλίζουσα υποκριτική δεινότητα της Κωνσταντίνας Τάκαλου, στο ρόλο της Κλαίρης, τον καθιστά, ενίοτε, επισφαλή. Πιο δωρική και δομημένη η Κάτια Γέρου, ως Σολάνζ, δίνει έναν τελικό μονόλογο μεταπτωτικό και εκ των ένδον παροξυσμικό, έτσι ακριβώς όπως ο Ζενέ φαντάστηκε τις δούλες του: furtives (αθόρυβες και διακριτικές) σαν σκιές και φαντάσματα, ποιητικές κατασκευές που χάνονται, με σπασμωδικότητα και ελλειπτικότητα, κάπου ανάμεσα στη φαντασία και τις δριμείες επελάσεις του αληθινού σκαιού κόσμου.

Η Μαριάννα Κάλμπαρη κερδίζει και το υποκριτικό στοίχημα, καθώς η Κυρία της διαθέτει όλη εκείνη την απόμακρη γοητεία που επιβάλλεται και επικρατεί επάνω στα πραγματικά δεινά και πάθη που κρύβει μέσα στον πυρήνα της η ανθρώπινη ύπαρξη, “μεταφράζοντας”, ωστόσο, με σαρκασμό, μια άλλη εκδοχή και παραδοχή υπαρξιακού κενού…

[ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ της Παράστασης]

 

Μετάφραση-Σκηνοθεσία: Μαριάννα Κάλμπαρη
Συνεργάτης στη Σκηνοθεσία: Βασίλης Μαυρογεωργίου
Δραματολόγος παράστασης:  Έλενα Τριανταφυλλοπούλου
Σκηνικά-Κοστούμια: Χριστίνα Κάλμπαρη
Μουσική επιμέλεια: Νέστωρ Κοψιδάς
Επιμέλεια κίνησης: Βάλια Παπαχρήστου
Σχεδιασμός φωτισμού: Στέλλα Κάλτσου
Βοηθός σκηνοθέτη- Εκτέλεση παραγωγής: Μαριλένα Μόσχου
Επεξεργασία ήχου- Β βοηθός σκηνοθέτη: Κωνσταντίνος Ευστρατίου
Φωτογραφίες: Μυρτώ Αποστολίδου
 
Παίζουν: Κάτια Γέρου, Κωνσταντίνα Τάκαλου, Μαριάννα Κάλμπαρη
.
.
 
Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν / Υπόγειο