Βραβεία Ελληνικής Ένωσης Κριτικών Θεάτρου και Παραστατικών Τεχνών 2022-23
- Έγραψε ο Γιώργος Παπαγιαννάκης
- στις 24/12/2023
Η υγειονομική κρίση και η αναστολή κάθε είδους καλλιτεχνικής δραστηριότητας κινητοποίησε αρκετούς θεατρικούς οργανισμούς να θέσουν σε εφαρμογή τη δωρεάν ή έναντι συμβολικού αντιτίμου μετάδοση θεατρικών παραστάσεων μέσω διαδικτύου. Πρωτοβουλία καθόλα σεβαστή και επαινετέα, καθώς σε συνθήκες κατ’οίκον εγκλεισμού η διατήρηση μιας οποιασδήποτε μορφής επαφή με τα έργα του πολιτισμού μόνο ευεργετική θα μπορούσε να αποδειχθεί. Ωστόσο, αυτή η πρακτική που επισυμβαίνει μέσα σε ειδικές περιστάσεις, αναδεικνύει και ορισμένα πολιτικής υφής ζητήματα που, υπό «κανονικές» συνθήκες, παρακάμπτονται συστηματικά, όπως, για παράδειγμα, την αδυναμία πρόσβασης ενός σημαντικού μέρους του πληθυσμού (περίπου του 50%) στο μεγαλύτερο τμήμα της εγχώριας καλλιτεχνικής δραστηριότητας (αποτέλεσμα, αναμφίλεκτα, ενός ετεροβαρούς και ηχηρά μεροληπτικού σχεδιασμού της πολιτιστικής ζωής), την παντελή έλλειψη μιας δυναμικής στρατηγικής αποκέντρωσης της τέχνης στην περιφέρεια αλλά, επίσης, και την ίδια την ποιοτική αξία αυτών των, εκτάκτου ανάγκης, διαδικτυακά παρεχόμενων μεταδόσεων. Η συγκεκριμένη πρακτική, όμως, θέτει και πιο δομικά ζητήματα, όπως το κατά πόσο το θέατρο, σε μια εποχή τεχνολογικής υπερδιέγερσης, μπορεί, με τη συνδρομή ενός μέσου, να καταστεί αντικείμενο επικοινωνίας ή, ακόμα, το κατά πόσο, οικειοποιούμενο τις ιδιότητές του μέσου που το διακινεί, αφομοιώνεται από αυτό.
Η ιστορία των ελεύθερων θεατρικών περιοδικών και, εν γένει, του θεατρικού Τύπου στην Ελλάδα, πρέπει να αναζητηθεί αρκετά πίσω στο χρόνο. Μια πρώτη προσέγγιση αυτού του είδους περιοδικού Τύπου απαιτεί, παράλληλα, και έναν απαραίτητο διαχωρισμό σε συνάρτηση με τις στοχεύσεις, τη θεματολογία και τη γενικότερη φιλοσοφία των εκάστοτε εκδόσεων, καθώς επίσης και τη χαρτογράφηση των συνθηκών μέσα στις οποίες αποκρυσταλλώθηκε αυτό που ο θεατρικός, και όχι μόνο, κόσμος αντιλαμβανόταν ως φυσιογνωμία θεατρικού περιοδικού: την παρεμβατική παρρησία στα ζητήματα τέχνης, τη σκεπτόμενη στάση, την επαφή με την πρωτοπορία, την τόλμη να αρθρώσουν, ακόμη και σε δύσκολες περιόδους, ρηξικέλευθες απόψεις για επιστημονικά, ιδεολογικά και αισθητικά ζητήματα.
Ο λοιμός των Θηβών στον «Οιδίποδα Τύραννο» (περ. 428 π.Χ.) υπήρξε το πρώτο επιδημικό φαινόμενο που απασχόλησε το παγκόσμιο θέατρο. Ο Σοφοκλής θα ανακαλέσει την οδυνηρή πρόσφατη περιπέτεια του αποδεκατισμού του αθηναϊκού πληθυσμού όχι μόνο για να δημιουργήσει ένα δραματουργικό πυλώνα που, μαζί με το στοιχείο του χρησμού, στερεώνουν το μύθο της τραγωδίας ή, ακόμα, να επιτείνει την τραγικότητα, την εσωτερική δραματικότητα και να προκαλέσει το έλεος, το φόβο, την οργή και την από τραγωδίας ηδονή, αλλά για να σκιαγραφήσει ένα συμβολισμό, σύμφωνα με τον οποίο το ειδικό βάρος της ηθικής κάθε ατομικής πράξης και ευθύνης (πόσω μάλλον όταν πρόκειται για πράξη και ευθύνη εκ μέρους της εξουσίας), αναπόδραστα, μετακυλίεται και αποτιμάται σε ένα συλλογικό πεδίο (εν προκειμένω, σε αυτό της Πολιτείας).